عنوان کتاب : آینده‌ پژوهی ساماندهی تلفات آب

نویسندگان : سایه مهری‌چمبلی، میلاد نصیری‌چمبلی، سیده‌سمیرا فاطمی‌وشیکا‌سوقی، سیدحمیدرضا میرحسینی‌لاکانی.

تلفات آّب یکی از مباحث مهم در مدیریت آّب در کشور ها می باشد چرا که آب از ضروری ترین نیازهای هر مردمی می باشد که متاسفانه در سال های اخیر کشورهای بیشماری را درگیر کمبود آب کرده است.

دولت های متعهد برای مدیریت آب نیاز به علم در این زمینه دارند که کتاب آینده پژوهی ساماندهی تلفات آب یکی از بینظیرترین کتاب ها در رابطه به مشکلات و بهبودهای آّب می باشد.

دسترسی به آب بهداشتی یکی از عوامل مهم و تأثیرگذار و مهم در افزایش جمعیت جهان بوده است. توانایی ایجاد سیستم­های عظیم برداشت، تصفیه و انتقال آب مورد نیاز جامعه تا محل مصرف، همچنان یکی از شگفتی­های تاریخ مهندسی است.

ولی هشدارهایی وجود دارند که باید به آنها توجه کرد. بسیاری از کشورهای در حال توسعه هنوز زیرساخت­های تولید و تأمین دائم آب بهداشتی را در اختیار ندارند.

دلیل این امر همان پیچیدگی­های اجتماعی، سیاسی و اقتصادی است که توسعه را در این کشورها به چالش کشیده است و این پیچیدگی­ها باعث شده­اند تا سیستم­های پیشرفته تهیه و توزیع آب موجود نباشد.

در عین حال که مردم در کشورهای در حال توسعه در تلاش‌اند تا حداقل­های امکانات آب بهداشتی را به دست آورند، شبکه­های آب در کشورهای پیشرفته از یک مشکل خطرناک رنج می­برند که در دراز مدت پایداری منابع آب را تحدید می­کند- تلفات آب.

بسیاری از سیستم‌های موجود در جهان در انتقال آب با کیفیت بالا و حجم زیاد موفق عمل کرده­اند ولی بیشتر آنها دارای مقادیر قابل توجه تلفات هستند.

در سال­های گذشته تأمین نامحدود آب برای اجتماعات در حال گسترش باعث شد تا از تلفات آب به مقدار زیادی چشم­پوشی شود. باتوجه به سهل­الوصول و ارزان­بودن آب، شرکت­های تأمین کننده، از تلفات به عنوان جزء طبیعی و جدایی‌ناپذیر شبکه­ های آب یاد کردند.

چه کارهایی برای کاهش تلفات آب در جهان در حال انجام است

چالش­های فراروی ما همان­هایی هستند که در زمان روم باستان وجود داشته­اند با این تفاوت که امروز تکنولوژی و روش­های پیشرفته­تری برای حل آنها در اختیار داریم.

ممکن است با نگاه به تلاش­های گذشتگان چنین تصور کنیم که ما بهتریم ولی حقیقت این است که ما فقط ابزارهای بهتری در دست داریم.

امروزه یک ذهن باز، بیزاری از پذیرش نارسایی­های موجود و میل به بهبود آن­ها اساسی­ترین ابزارهایی هستند که یک اپراتور برای اداره سیستم آبرسانی نیاز دارد.

باقی نیازها در طول کار برطرف خواهند شد. برنامه­های بازرسی و کنترل تلفات زمانی موفق خواهند بود که اپراتور یافته­هایش را صریحاً پذیرفته و بر روی آنها کار کند.

مدل جدید مدیریت تلفات آب ابتدا در انگلستان و سپس در برخی کشورها شکل گرفت. “طرح ملی نشت” تحقیقاتی گسترده بود که توسط شرکت­های آب انگلیس و ولز در اوایل دهه 1990 به انجام رسید.

نتایج حاصل از این پژوهش، یک ساختار مدیریت تلفات پیشرفته را پایه­گذاری کرد که هم اکنون بهترین مدل در نوع خود در جهان به شمار می­رود.

اساس این ساختار، مهندسی کاربردی و تأکید بر پیشگیری از بروز نشت و در نهایت مقایسه آن با مدل­های واکنشی موجود در سیستم­های آب جهان است.

این ساختار در ظرف کمتر از 10 سال توانسته تا 85 درصد نشت شبکه­های آب انگلستان و ولز را بهبود ببخشد. مدیریت تلفات پیشگیرانه که در انگلستان به‌وجود آمد به نقاط دیگر جهان تسری یافته و نشان داد که از یک فناوری قابل انتقال و کاربردی در کشورهای مختلف جهان بهره می­برد.

امروزه بیشتر از همیشه آشکار شده است که تولیدکنندگان آب در جهان نه تنها نیاز دارند تلفات را به صورت پیشگیرانه مدیریت کنند بلکه ابزارهایی در دست دارند که این کار را به صورت مؤثر انجام دهند.

شرایط و مقرراتی که برای مدیریت تلفات آب مورد نیاز است

بنابه تخمین انجمن کارهای آبی آمریکا در 20 سال آينده (AWWA) نزدیک به 325 میلیارد دلار باید صرف بروز کردن شبکه های  توزیع آب ایالات متحده گردد.

با در دست داشتن مقادیر متوسط مصرف به ترتیب می­توان هزینه سالانه تلفات و هزینه و درآمد سالانه مدیریت تلفات آب در آمریکا و جهان را تخمین زد.

نکته جالب توجه این که هزینه مدیریت تلفات تقریباً 29% مقدار تخمینی AWWA یا به عبارتی 94 میلیارد دلار است. اعداد مذکور تخمینی بوده و در جدول 2.2 موجود­اند.

حتی با در نظر­گرفتن یک خطای 50 درصدی، اعداد بدست آمده بازهم حاکی از وجود یک بازار بالقوه بزرگ و تقریباً دست­نیافتنی برای مدیریت تلفات آب می باشد.

این بازار مناسب اپراتورهای سیستم­های آبرسانی، مشاوران، پیمانکاران، لوله­کش­ها و حتی مدیران سازمان­ها است.

ساختار کلی یک برنامه مدیریت تلفات آب

به طور کلی برنامه­ های مدیریت تلفات آب طي 4 مرحله اجرا می­شوند:

– مرحله اول: ممیزی آب، شناسایی حجم بهینه (اپتیمم) تلفات و شاخص­های عملکرد

– مرحله دوم: مطالعات پایلوت برای اثبات نتایج تحلیل فوق در حالت واقعی

– مرحله سوم: مقابله كلي با استفاده از روش­های کاهش تلفات ظاهری و واقعی

– مرحله چهارم: نگهداری پیوسته مکانیسم کنترل تلفات

ممکن است مراحل اول و دوم با محدودیت بودجه مواجه شوند تا زمانیکه متدولوژی و تکنولوژی­های با بازگشت سرمایه پیش‌بینی‌شده، خود را نشان دهند.

اپراتورها باید بیاموزند تا به‌صورت پیشگیرانه عمل کرده و برنامه­ها و بودجه­های واقع بینانه­ای برای مقابله با تلفات داشته باشند.

آنها باید روش­های مؤثر و جدیدی برای رساندن تلفات به مقدار اقتصادی خود بیابند نه اینکه حداقل بودجه را برای کنترل تلفات به کار بسته و مابقی را به روش کاغذی حل و فصل کرده و از آن به عنوان تلفات غیر قابل اجتناب یاد کنند.

تصورات سنتی در مورد مقدار تلفات غیر­قابل اجتناب، جای خود را به روش­های جدیدی داده­اند که مقادیر تلفات واقعی در سیستم­های مختلف را محاسبه می­کنند. این مقدار از مقادیر حاصل از روش­های قدیمی (رابطه کوچلینگ) به مراتب کمتر است.

برخی از اقداماتی که در یک برنامه مدیریت تلفات باید انجام شود عبارتند از:

1) کاهش هزینه‌های بالاسری (تلفات واقعی)

الف. کاهش نشت

ب. کنترل هیدرولیکی (مدیریت فشار)

ج. تعمیر و جایگزینی لوله

د. جایگزینی انشعابات

و. ارزیابی وضعیت و نوسازی

ه. مدیریت انرژی

ی. مدیریت منابع

2) افزایش جریان درآمد (تلفات ظاهری)

3) تحلیل و بهبود ساختار صدور صورتحساب

الف. کارهایی که در صورت عدم پرداخت صورتحساب باید انجام شود:

• قطع انشعاب
• به حداقل رساندن عرضه