عنوان کتاب : آینده پژوهی ساماندهی تلفات آب
نویسندگان : سایه مهریچمبلی، میلاد نصیریچمبلی، سیدهسمیرا فاطمیوشیکاسوقی، سیدحمیدرضا میرحسینیلاکانی.
تلفات آّب یکی از مباحث مهم در مدیریت آّب در کشور ها می باشد چرا که آب از ضروری ترین نیازهای هر مردمی می باشد که متاسفانه در سال های اخیر کشورهای بیشماری را درگیر کمبود آب کرده است.
دولت های متعهد برای مدیریت آب نیاز به علم در این زمینه دارند که کتاب آینده پژوهی ساماندهی تلفات آب یکی از بینظیرترین کتاب ها در رابطه به مشکلات و بهبودهای آّب می باشد.
دسترسی به آب بهداشتی یکی از عوامل مهم و تأثیرگذار و مهم در افزایش جمعیت جهان بوده است. توانایی ایجاد سیستمهای عظیم برداشت، تصفیه و انتقال آب مورد نیاز جامعه تا محل مصرف، همچنان یکی از شگفتیهای تاریخ مهندسی است.
ولی هشدارهایی وجود دارند که باید به آنها توجه کرد. بسیاری از کشورهای در حال توسعه هنوز زیرساختهای تولید و تأمین دائم آب بهداشتی را در اختیار ندارند.
دلیل این امر همان پیچیدگیهای اجتماعی، سیاسی و اقتصادی است که توسعه را در این کشورها به چالش کشیده است و این پیچیدگیها باعث شدهاند تا سیستمهای پیشرفته تهیه و توزیع آب موجود نباشد.
در عین حال که مردم در کشورهای در حال توسعه در تلاشاند تا حداقلهای امکانات آب بهداشتی را به دست آورند، شبکههای آب در کشورهای پیشرفته از یک مشکل خطرناک رنج میبرند که در دراز مدت پایداری منابع آب را تحدید میکند- تلفات آب.
بسیاری از سیستمهای موجود در جهان در انتقال آب با کیفیت بالا و حجم زیاد موفق عمل کردهاند ولی بیشتر آنها دارای مقادیر قابل توجه تلفات هستند.
در سالهای گذشته تأمین نامحدود آب برای اجتماعات در حال گسترش باعث شد تا از تلفات آب به مقدار زیادی چشمپوشی شود. باتوجه به سهلالوصول و ارزانبودن آب، شرکتهای تأمین کننده، از تلفات به عنوان جزء طبیعی و جداییناپذیر شبکه های آب یاد کردند.
چه کارهایی برای کاهش تلفات آب در جهان در حال انجام است
چالشهای فراروی ما همانهایی هستند که در زمان روم باستان وجود داشتهاند با این تفاوت که امروز تکنولوژی و روشهای پیشرفتهتری برای حل آنها در اختیار داریم.
ممکن است با نگاه به تلاشهای گذشتگان چنین تصور کنیم که ما بهتریم ولی حقیقت این است که ما فقط ابزارهای بهتری در دست داریم.
امروزه یک ذهن باز، بیزاری از پذیرش نارساییهای موجود و میل به بهبود آنها اساسیترین ابزارهایی هستند که یک اپراتور برای اداره سیستم آبرسانی نیاز دارد.
باقی نیازها در طول کار برطرف خواهند شد. برنامههای بازرسی و کنترل تلفات زمانی موفق خواهند بود که اپراتور یافتههایش را صریحاً پذیرفته و بر روی آنها کار کند.
مدل جدید مدیریت تلفات آب ابتدا در انگلستان و سپس در برخی کشورها شکل گرفت. “طرح ملی نشت” تحقیقاتی گسترده بود که توسط شرکتهای آب انگلیس و ولز در اوایل دهه 1990 به انجام رسید.
نتایج حاصل از این پژوهش، یک ساختار مدیریت تلفات پیشرفته را پایهگذاری کرد که هم اکنون بهترین مدل در نوع خود در جهان به شمار میرود.
اساس این ساختار، مهندسی کاربردی و تأکید بر پیشگیری از بروز نشت و در نهایت مقایسه آن با مدلهای واکنشی موجود در سیستمهای آب جهان است.
این ساختار در ظرف کمتر از 10 سال توانسته تا 85 درصد نشت شبکههای آب انگلستان و ولز را بهبود ببخشد. مدیریت تلفات پیشگیرانه که در انگلستان بهوجود آمد به نقاط دیگر جهان تسری یافته و نشان داد که از یک فناوری قابل انتقال و کاربردی در کشورهای مختلف جهان بهره میبرد.
امروزه بیشتر از همیشه آشکار شده است که تولیدکنندگان آب در جهان نه تنها نیاز دارند تلفات را به صورت پیشگیرانه مدیریت کنند بلکه ابزارهایی در دست دارند که این کار را به صورت مؤثر انجام دهند.
شرایط و مقرراتی که برای مدیریت تلفات آب مورد نیاز است
بنابه تخمین انجمن کارهای آبی آمریکا در 20 سال آينده (AWWA) نزدیک به 325 میلیارد دلار باید صرف بروز کردن شبکه های توزیع آب ایالات متحده گردد.
با در دست داشتن مقادیر متوسط مصرف به ترتیب میتوان هزینه سالانه تلفات و هزینه و درآمد سالانه مدیریت تلفات آب در آمریکا و جهان را تخمین زد.
نکته جالب توجه این که هزینه مدیریت تلفات تقریباً 29% مقدار تخمینی AWWA یا به عبارتی 94 میلیارد دلار است. اعداد مذکور تخمینی بوده و در جدول 2.2 موجوداند.
حتی با در نظرگرفتن یک خطای 50 درصدی، اعداد بدست آمده بازهم حاکی از وجود یک بازار بالقوه بزرگ و تقریباً دستنیافتنی برای مدیریت تلفات آب می باشد.
این بازار مناسب اپراتورهای سیستمهای آبرسانی، مشاوران، پیمانکاران، لولهکشها و حتی مدیران سازمانها است.
ساختار کلی یک برنامه مدیریت تلفات آب
به طور کلی برنامه های مدیریت تلفات آب طي 4 مرحله اجرا میشوند:
– مرحله اول: ممیزی آب، شناسایی حجم بهینه (اپتیمم) تلفات و شاخصهای عملکرد
– مرحله دوم: مطالعات پایلوت برای اثبات نتایج تحلیل فوق در حالت واقعی
– مرحله سوم: مقابله كلي با استفاده از روشهای کاهش تلفات ظاهری و واقعی
– مرحله چهارم: نگهداری پیوسته مکانیسم کنترل تلفات
ممکن است مراحل اول و دوم با محدودیت بودجه مواجه شوند تا زمانیکه متدولوژی و تکنولوژیهای با بازگشت سرمایه پیشبینیشده، خود را نشان دهند.
اپراتورها باید بیاموزند تا بهصورت پیشگیرانه عمل کرده و برنامهها و بودجههای واقع بینانهای برای مقابله با تلفات داشته باشند.
آنها باید روشهای مؤثر و جدیدی برای رساندن تلفات به مقدار اقتصادی خود بیابند نه اینکه حداقل بودجه را برای کنترل تلفات به کار بسته و مابقی را به روش کاغذی حل و فصل کرده و از آن به عنوان تلفات غیر قابل اجتناب یاد کنند.
تصورات سنتی در مورد مقدار تلفات غیرقابل اجتناب، جای خود را به روشهای جدیدی دادهاند که مقادیر تلفات واقعی در سیستمهای مختلف را محاسبه میکنند. این مقدار از مقادیر حاصل از روشهای قدیمی (رابطه کوچلینگ) به مراتب کمتر است.
برخی از اقداماتی که در یک برنامه مدیریت تلفات باید انجام شود عبارتند از:
1) کاهش هزینههای بالاسری (تلفات واقعی)
الف. کاهش نشت
ب. کنترل هیدرولیکی (مدیریت فشار)
ج. تعمیر و جایگزینی لوله
د. جایگزینی انشعابات
و. ارزیابی وضعیت و نوسازی
ه. مدیریت انرژی
ی. مدیریت منابع
2) افزایش جریان درآمد (تلفات ظاهری)
3) تحلیل و بهبود ساختار صدور صورتحساب
الف. کارهایی که در صورت عدم پرداخت صورتحساب باید انجام شود:
- قطع انشعاب
- به حداقل رساندن عرضه