کتاب تحلیل فضایی زمانی تخلفات ساختمانی (بر اساس کمیسیون ماده ۱۰۰ شهرداری)

عنوان کتاب : تحلیل فضایی زمانی تخلفات ساختمانی (بر اساس کمیسیون ماده ۱۰۰ شهرداری)

نویسنده: هادی اسکندری عین الدین

با رشد سريع شهرها که در پی افزايش جمعیت آن‌ها بوجود آمد، مشكلات فراوانی را بخصوص در شهرهای کشورهای درحال توسعه و کمتر توسعه يافته ايجاد کرده است، از جمله اين مشكلات تغییر ساختار فضائی شهرها ناشی از تغییر ساختار اجتماعی، تغییر ساختار اقتصادی و کالبدی شهرها می‌باشد. حاصل اين تغییرات افزايش ساخت و سازهای غیراصولی و بی ضابطه در شهرها بوده و در کنار اجرا نشدن صحیح طرح‌های توسعه شهری از مهم‌ترین مسائلی است که برنامه‌ريزان شهری و متولیان امور شهر را درگیر خود نموده است. در این کتاب سعی شده با بررسی مشکلات و تخلفات ایجاد شده در شهر بستان آباد به عنوان شهر منتخب که مورد مطالعه قرار گرفته است.

عواملی‌ همچون‌ ناکارآمدی ‌سیستم ‌مدیریت ‌شهری، طولانی ‌بودن ‌مراحل ‌اخذ ‌پروانه‌ ساختمانی ‌و ‌قیمت ‌زمین ‌بخصوص‌ در ‌شهرهای ‌کشورهای ‌جهان‌ سوم ‌از‌ جمله‌ عواملی ‌هستند‌ که‌ شهروندان‌ را‌ در‌ انجام‌ تخلفات ‌ساختمانی ‌توجیه‌پذیرتر کرده‌اند. نویسنده سعی کرده است با بیان حقایق موجود نشان دهد که اگر ‌این‌ گسترش‌ بی‌رویه ‌و‌ بی‌قاعده‌ شهری ‌به صورت‌ صحیح کنترل‌ و‌ مدیریت‌ نشوند،‌ چالش ‌برانگیز‌ خواهند‌ بود.‌

مهم ترین سرفصل های این کتاب

براي دستيابي به اين مهم، در فصل اول به طرح مسئله و بیان كلیاتي از موضوع و ضرورت‌ها، اهداف و سؤالات تحقیق پرداخته شد.

سپس در فصل دوم به بررسي ادبیات نظري، تعاريف و مفاهیم، نظريه‌ها و الگوهاي موجود و تجارب مطالعاتی در زمینه موضوع پرداخته شده است.

در ادامه در فصل سوم به روش‌شناسي و معرفی محدوده مورد مطالعه اشاره شده است.

در فصل چهارم با استفاده از روش‌های تحلیل فضایی به تحلیل توزیع و پراکنش فضایی تخلفات ساختمانی در سطح شهر بستان آباد به تفکیک محلات پرداخته شد. همچنین عوامل مؤثر بر بروز تخلفات ساختمانی از دیدگاه شهروندان (با موردهای دارای تخلفات ساختمانی) و کارشناسان شهرسازی و توسعه و عمران شهری مورد بررسی قرار گرفت. با استفاده از میزان میانگین نزدیک‌ترین فاصله همسایگی در محیط نرم‌افزار ArcGIS، الگوی توزیع فضایی تخلفات ساختمانی ثبت شده در سطح شهر بستان آباد به تفکیک سال تخلف طی دوره 5 ساله (1400- 1396) مشخص شد. در فصل پنجم  نیز به نتیجه‌گیري از تحقیق و ارائه پیشنهادات پرداخته شده است.

گزیده ای از کتاب

در دهه‌های ‌گذشته ‌با ‌توجه ‌به‌ افزایش‌ جمعیت‌ شهرها،‌ گسترش‌ تخلفات‌ ساختمانی‌ مدیران‌ و ‌ساکنان‌ بسیاری‌ از‌ شهرهای‌ کشورهای ‌درحال‌ توسعه ‌را با‌ چالش‌های ‌اساسی ‌رو ‌به‌رو‌ کرده‌ است،‌ که اگر ‌این‌ گسترش‌ بی‌رویه ‌و‌ بی‌قاعده‌ شهری ‌به صورت‌ صحیح کنترل‌ و‌ مدیریت‌ نشوند،‌ چالش ‌برانگیز‌ خواهند‌ بود.‌ وجود‌ عواملی‌ همچون‌ ناکارآمدی ‌سیستم ‌مدیریت ‌شهری، طولانی ‌بودن ‌مراحل ‌اخذ ‌پروانه‌ ساختمانی ‌و ‌قیمت ‌زمین ‌بخصوص‌ در ‌شهرهای ‌کشورهای ‌جهان‌ سوم ‌از‌ جمله‌ عواملی ‌هستند‌ که‌ شهروندان‌ را‌ در‌ انجام‌ تخلفات ‌ساختمانی ‌توجیه‌پذیرتر کرده‌اند (معدنیان، 1387، 35). کنترل ‌ساخت‌ و‌ ساز‌ شهری‌ نیازمند برنامه ریزی‌ و‌ مدیریت ‌منطقی ‌و با‌زنویسی ‌مجدد‌ شیوه ‌برنامه‌ریزی ‌و ‌مدیریت ‌توسط‌ دولت‌های ‌محلی ‌است (Zeyang Li et al,2020: 5). در ‌فرآیند بازنویسی ‌مقررات، ‌گنجاندن ‌نگرانی‌های ‌ساکنان ‌محلی ‌مهم ‌است‌ و کل‌ فرآیند‌ باید‌ دموکراتیک‌ باشد.‌ در نهایت،‌ قانون ‌جدید ‌باید ‌فرهنگ ‌سنتی ‌و‌ خواسته‌های ‌اقتصادی- ‌اجتماعی ‌کنونی‌ مردم‌ را‌ در ‌‌نظر ‌بگیرد (Rakwaro,2009: 8). بنابراین ‌سیاست‌گذاران‌ می‌توانند‌ روند ‌میان‌ تقاضای‌ ساخت ‌و‌ ساز‌ وقوع‌ تخلفات‌ ساختمانی ‌‌را‌‌ پیش ‌بینی‌ و کنترل ‌کنند‌ و استراتژی‌های‌ مناسبی‌ برای ‌مقابله‌ با‌ چالش‌های ‌پیش‌رو‌ تدوین‌ کنند (Rayan Y.C. Fan,2011:167).‌ تخلفات ‌ساختمانی یکی ‌از‌ مهم‌ترین ‌معضلات‌ شهرنشینی‌ سریع‌ به‌ ویژه‌ در‌ کشورهای ‌در‌ حال‌ توسعه‌ می‌باشد ‌و به معنی ‌عدم‌ انطباق ‌با‌ مقررات احداث‌ ساختمان‌ که‌ برای‌ پیشبرد‌ منافع‌ عمومی ‌با ‌تضمین ‌کیفیت‌ زندگی ‌شهری‌ و ‌دستیابی ‌به‌ عدالت شهری ‌تأسیس ‌شده‌ است‌ تعریف‌ می‌شود (Sarkheyhi  et al, 2012: 19).