عنوان کتاب: مالیه عمومی و سیاست های مالی و اقتصادی دولت با تاکید بر بودجه ریزی مبتنی بر عملکرد
نویسندگان: فرهام فرازی، هاجر امین پور، مولود سلیمانی
در چند دهه اخير بحث هايي درباره نقش دولت در اقتصاد مورد توجه بوده است. در اين ميان، يكي از مهم ترين وظايف دولت ها نقش توزيعي و رسيدن به رشد اقتصادي مي باشد. در اين کتاب سعي شده كه چگونگي اين نقش در قالب سياست هاي مالي و ابزارهاي مهمي كه براي اجراي اين سياست در اختيار دولت است، از جمله پرداخت هاي انتقالي و ماليات ها مورد بحث قرار گيرد.
کالاي مرکب یا شبه عمومی (Quasi-Public Goods)
عوامل خارجی پدیده ای است که با کالای عمومی ارتباط نزدیک دارد. اگر فعالیت اقتصادی فرد یا مؤسسه ای افزون بر منفعت (زیان) فرد یا مؤسسه، موجب ایجاد منفعتی (زیانی) برای دیگران شود، به این پدیده اصطلاحا صرفه‌جویی خارجی یا عامل مثبت (منفی) خارجی می‌گویند. منفعت یا زیانی که از این طریق ایجاد می‌شود، غالبا تفکیک‌ناپذیر است و به همین علت قیمت‌گذاری نمی‌شود. برای مثال، فردی به‌کمک مایه‌کوبی، از فلج اطفال مصون می‌شود و منافعی به‌دست می‌آورد. در پی این کار، او هم از منفعتی شخصی برخوردار می‌شود و هم تا زمانی‌که احتمال ابتلای افرادی را که با او در تماس هستند، کاهش می‌دهد، اثری خارجی نیز ایجاد می-کند. امروزه در اکثر کشورها برخی از خدمات عمومی مانند تعلیم و تربیت، بهداشت، اگر چه توسط بخش عمومی تولید می‌شود، اما قسمت قابل توجهی از این خدمات با نظارت بخش عمومی به تقاضاکنندگان عرضه می‌شود. به‌عبارت دیگر، کسانی‌که امکان پرداخت این بها را نداشته باشند، از استفاده آنها محروم می‌شوند.
Rتقسیم بندي کالاي عمومی از نظر ملی و محلی
بسیاري از کالاهاي عمومی در اختیار مصرف همگان نبوده و فقط براي عدهاي مطلوبیت خالص مثبت خواهند داشت. این محدودیت، به‌دلیل مکان قرار گرفتن کالاي عمومی است. براي مثال اتوبان تهران کرج در اختیار ساکنان کرمان نبوده و براي آنان مطلوبیتی مستقیم ایجاد نمی‌کند.
١. کالا و خدمات عمومی که جنبه ملی دارد؛ مانند دفاع ملی، شبکه‌های سراسری تلوزیون و رادیو، مقررات تجاری، جزایی و… از جمله مواردی هستند، که فواید آنها شامل کلیه افراد جامعه در سطح ملی می‌شود.
٢. کالا و خدمات عمومی که دو جنبه ملی و محلی را دارا هستند؛ این دسته پی‌آمدهای خارجی مثبت اقتصادی دارند؛ ولی منافع شخصی آن به وسیله اهالی محلی یا استان جمع‌آوری می‌شوند. عمده ترین این موارد، شامل خدمات آموزشی و بهداشتی است.
٣. کالا و خدمات عمومی که جنبه محلی دارند؛ این قسم شامل مواردی است که تقریبا عمده فواید کالا و خدمات جنبه محلی داشته و به وسیله اهالی منطقه و محله جمع آوری می‌شوند. پاركها، ایستگاههای آتش‌نشانی، جاده ها و خیابانهای درون شهری و بین روستاها و… از این دسته‌اند.
