کتاب مطالعه میدانی بحران آب در خاورمیانه

عنوان کتاب: مطالعه میدانی بحران آب در خاورمیانه

نویسنده: حسین افکاری، حامد ناسوتی

آب، منابع — خاورمیانه — مدیریت

در این کتاب می خوانیم:

این کتاب تاریخچه­ ای کوتاه در مورد کشورهای منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا بیان کرده. و پس از طرح مسائل مهم کمبود آب، تغییرات آب و هوایی و اختلافات و درگیری بر سر آب. مشخصات کشورهای منطقه و گرایشات تاثیرگذار بر جامعه، سیاست و اقتصاد آنان را به اختصار بیان می­نماید.

با توجه به اینکه فعالیت­های کشاورزی بخش عمده آب را مصرف کرده. و بیشترین تاثیر را بر کمبود آب دارند. در ادامه خلاصه­ای از اهمیت کشاورزی در منطقه نیز نشان داده شده. و به ارتباط میان کشاورزی، کمبود آب، فقر، سوء تغذیه و امنیت غذایی توجه می­گردد. در پایان نیز در مورد مسئله آب و اختلافاتی که به ناچار در شرایط کمبود و رقابت ایجاد می­گردد، بحث می­شود…….

تشدید کمبود آب تحت تاثیر تغییرات اقتصادی

در طول دو دهه گذشته، بیشتر کشورهای منطقه با رشد سریع صنعت، تجارت و خدمات مواجه بوده. و گام­هایی در جهت مدرن شدن برداشته­ اند. اثر هیدروکربن­ها (نفت و گاز) حتی در کشورهای غیر تولید کننده (جایی که سرمایه گذاری، اشتغال و قیمت ها فرصت­های اقتصادی کشورهای نفتی را دنبال می­کند.) نیز بسیار فراگیر بوده و موجب رشد آن­ها گردیده است. در نتیجه، تقاضای آب برای ساخت مسکن و تجارت به سرعت افزایش یافته است.

با افزایش جمعیت، تقاضا برای غذا و محصولات کشاورزی نیز بیشتر شده و حتی ماهیت تقاضای مردم نیز تغییر کرده است. در واقع به دلیل بهتر شدن سطح زندگی، افراد استطاعت کافی برای تامین انواع مواد غذایی را به دست آوردند. با افزایش درآمد و تغییر سلیقه مردم، تقاضای محصولات وابسته به آب فراوان مانند گوشت و لبنیات افزایش یافته است. فعالیت­های کشاورزی نیز در تمام کشورهای منطقه گسترش یافته است. این عوامل اقتصادی به افزایش تقاضای آب کمک کرده و کمبود آب را تشدید نموده است.

کمبود آب و تغییرات اقلیمی

در این منطقه نیز همانند دیگر نقاط جهان، آب و هوا به آهستگی در حال تغییر است. این تغییرات چه تحت اثر فعالیت­های انسانی ایجاد شده باشد و چه طبیعی باشد، خطرات جدیدی را برای منابع آب ایجاد کرده و آسیب پذیری وابستگان آب را افزایش می­دهد. همه کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا نسبت به تغییرات اقلیمی آسیب پذیر هستند. این تغییرات موجب تشدید کمبود آب و خشکی موجود در این مناطق شده و اثراتی همچون دمای بالاتر، امواج بیشتر گرما، بارش­های کم و غیرقابل اطمینان و یا حوادث بارندگی شدیدتر را در برخواهد داشت. در نتیجه منجر به افزایش تناوب خشکسالی و سیل و افزایش فرسایش خواهد شد. علاوه بر این باید گفت که گرم شدن کره زمین منجر به افزایش سطح دریا و تجاوز آب دریاها به مناطق ساحلی نیز خواهد شد………(بحران آب در خاورمیانه)

چالش آب های مرزی

زمینه مناسب برای درگیری در منطقه

60 درصد از آب منطقه در سراسر مرزها به اشتراک گذاشته شده و این آب­های مرزی یک چالش اصلی محسوب می­شوند. با این حال، توافق جامع همکاری یا سازمان­هایی برای حوضه مشترک رودخانه وجود ندارد. اینجا هم همانند هر رقابت دیگری، در غیاب توافق­نامه همیشه طرف قوی­تر پیروز میدان است. کشورهای مصر، فلسطین اشغالی و ترکیه به شدت در توسعه منابع مرزی بین المللی سرمایه گذاری کرده­اند و بیشترین سهم از این منابع را استفاده نموده­اند.

رقابت بر سر آب­های مرزی در منطقه شدت گرفته و اغلب تهدیدی برای درگیری­های بین­ المللی به حساب می­آید. اسرائیل به زور منابع آب کرانه باختری را از آن خود کرده و در مقابل فلسطینیان، از آن محافظت می­کند….(بحران آب در خاورمیانه)