عنوان کتاب: مطالعه میدانی بحران آب در خاورمیانه
نویسنده: حسین افکاری، حامد ناسوتی
آب، منابع — خاورمیانه — مدیریت
در این کتاب می خوانیم:
این کتاب تاریخچه ای کوتاه در مورد کشورهای منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا بیان کرده. و پس از طرح مسائل مهم کمبود آب، تغییرات آب و هوایی و اختلافات و درگیری بر سر آب. مشخصات کشورهای منطقه و گرایشات تاثیرگذار بر جامعه، سیاست و اقتصاد آنان را به اختصار بیان مینماید.
با توجه به اینکه فعالیتهای کشاورزی بخش عمده آب را مصرف کرده. و بیشترین تاثیر را بر کمبود آب دارند. در ادامه خلاصهای از اهمیت کشاورزی در منطقه نیز نشان داده شده. و به ارتباط میان کشاورزی، کمبود آب، فقر، سوء تغذیه و امنیت غذایی توجه میگردد. در پایان نیز در مورد مسئله آب و اختلافاتی که به ناچار در شرایط کمبود و رقابت ایجاد میگردد، بحث میشود…….
تشدید کمبود آب تحت تاثیر تغییرات اقتصادی
در طول دو دهه گذشته، بیشتر کشورهای منطقه با رشد سریع صنعت، تجارت و خدمات مواجه بوده. و گامهایی در جهت مدرن شدن برداشته اند. اثر هیدروکربنها (نفت و گاز) حتی در کشورهای غیر تولید کننده (جایی که سرمایه گذاری، اشتغال و قیمت ها فرصتهای اقتصادی کشورهای نفتی را دنبال میکند.) نیز بسیار فراگیر بوده و موجب رشد آنها گردیده است. در نتیجه، تقاضای آب برای ساخت مسکن و تجارت به سرعت افزایش یافته است.
با افزایش جمعیت، تقاضا برای غذا و محصولات کشاورزی نیز بیشتر شده و حتی ماهیت تقاضای مردم نیز تغییر کرده است. در واقع به دلیل بهتر شدن سطح زندگی، افراد استطاعت کافی برای تامین انواع مواد غذایی را به دست آوردند. با افزایش درآمد و تغییر سلیقه مردم، تقاضای محصولات وابسته به آب فراوان مانند گوشت و لبنیات افزایش یافته است. فعالیتهای کشاورزی نیز در تمام کشورهای منطقه گسترش یافته است. این عوامل اقتصادی به افزایش تقاضای آب کمک کرده و کمبود آب را تشدید نموده است.
کمبود آب و تغییرات اقلیمی
در این منطقه نیز همانند دیگر نقاط جهان، آب و هوا به آهستگی در حال تغییر است. این تغییرات چه تحت اثر فعالیتهای انسانی ایجاد شده باشد و چه طبیعی باشد، خطرات جدیدی را برای منابع آب ایجاد کرده و آسیب پذیری وابستگان آب را افزایش میدهد. همه کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا نسبت به تغییرات اقلیمی آسیب پذیر هستند. این تغییرات موجب تشدید کمبود آب و خشکی موجود در این مناطق شده و اثراتی همچون دمای بالاتر، امواج بیشتر گرما، بارشهای کم و غیرقابل اطمینان و یا حوادث بارندگی شدیدتر را در برخواهد داشت. در نتیجه منجر به افزایش تناوب خشکسالی و سیل و افزایش فرسایش خواهد شد. علاوه بر این باید گفت که گرم شدن کره زمین منجر به افزایش سطح دریا و تجاوز آب دریاها به مناطق ساحلی نیز خواهد شد………(بحران آب در خاورمیانه)
چالش آب های مرزی
زمینه مناسب برای درگیری در منطقه
60 درصد از آب منطقه در سراسر مرزها به اشتراک گذاشته شده و این آبهای مرزی یک چالش اصلی محسوب میشوند. با این حال، توافق جامع همکاری یا سازمانهایی برای حوضه مشترک رودخانه وجود ندارد. اینجا هم همانند هر رقابت دیگری، در غیاب توافقنامه همیشه طرف قویتر پیروز میدان است. کشورهای مصر، فلسطین اشغالی و ترکیه به شدت در توسعه منابع مرزی بین المللی سرمایه گذاری کردهاند و بیشترین سهم از این منابع را استفاده نمودهاند.
رقابت بر سر آبهای مرزی در منطقه شدت گرفته و اغلب تهدیدی برای درگیریهای بین المللی به حساب میآید. اسرائیل به زور منابع آب کرانه باختری را از آن خود کرده و در مقابل فلسطینیان، از آن محافظت میکند….(بحران آب در خاورمیانه)