عنوان کتاب: نگرشی بر مبانی و اصول پایه ای حسابداری با رویکرد صنعتی
نویسنده: وحید عباسعلی خمه
ویراستار: سید فخرالدین طاهرزاده موسویان
یکی از اصلی ترین اهداف حسابداری صنعتی تفکیک درآمد و هزینه و محاسبات سود و زیان ناشی از آنها است و حسابداری صنعتی در جهت کاهش هزینه‌ها به تحلیل عناصر تشکیل دهنده یک محصول میپردازد و اطلاعات دقیقی از هزینه‌های هر مرحله از تولید یک محصول به طور مشخص تعیین میکند. بدین ترتیب در صورتی که کالایی هنوز در خط تولید قرار نگرفته باشد، آنالیز تحلیلی خط تولید، مقایسه روند فعالیت و تمامی محاسبات حسابداری آن در قسمت‌های مختلف قابل محاسبه است. در نهایت امکان گزارش گیری سود و زیان را به تفکیک هر محصول فراهم می‌سازد که بر استراتژی تولید، نحوه برنامه ریزی و سیاست گذاری سازمان تاثیرگذار است.
حسابداری در ذات خود علم و مهارتی برای نظم و ترتیب دادن به اعداد، ارقام و داده‌هایی است که در ورای خود مبیّن یک وجه نقد یا ارزش فیزیکی هستند. به عبارتی دیگر، ما به این دلیل از حسابداری استفاده میکنیم تا بدانیم چقدر دارایی یا سرمایه به اشکال گوناگون داریم، در یک دوره مشخص چقدر سود یا ضرر کرده ایم، به چه افرادی به چه میزان بدهکار بوده و یا از چه اشخاصی به چه نحوی طلبکاریم و ده‌ها کاربرد دیگری که در صورت فقدان اطلاعات مربوط به هر یک، ممکن است متحمل پرداختی‌های سنگینی به طرق گوناگون شویم.
معرفی کتاب:
اصول و مبانی حسابداری صنعتی
حسابداري داستاني طولاني دارد. ثبت حسابها به تمدنهايي نظير چين و يونان و مصر باز ميگردد. در آن زمان بود كه از حسابداري براي نگهداري حسابها و مدارك مربوط به مخارج و دستمزد و مصالح لازم جهت ساخت بناهايي نظير اهرام ثلاثه استفاده ميشد. نياز به حسابداري از زمان رواج تجارت، شدت گرفت. انتشار كتاب رياضيات”لوكا پاچيولي“(1494-lucopacioli) كشيش ايتاليائي اهل ونيز كه موجب گسترش فن دفتر داري دوطرفه يا (سيستم دوبل) در سراسر اروپا گرديد. با تولد انقلاب صنعتي در انگلستان، نياز روز افزون به حسابداري افزايش چشمگيري يافت. وي در اين كتاب كه چند فصلش اختصاص به حسابداري داشت توانست مهارت تجزيه و تحليل گري خود را در جهت توصيف سيستم حسابداري دو طرفه به كار برد.
با وجود اين كه در اين كتاب هيچ اشاره اي به دوره مالي، چگونگي تهيه صورتهاي مالي و نگهداري حسابهاي مربوط به دارائيهاي ثابت وجود ندارد و نيز تمايزي بين اموال شخصي صاحب موسسه و سازمان تجاري وي نگذاشته است، به دليل سادگي و داشتن ارزشهاي علمي درطي قرون پانزدهم و شانزدهم به اغلب زبانها ترجمه شد و مورد استفاده قرار گرفت. از زمان به وقوع پيوستن انقلاب صنعتي در انگلستان، نياز به حسابداري به شكل چشمگيري افزايش يافت. پس از انقلاب صنعتي امريكا هم از آنجا كه سرمايه هاي شخصي زيادي در شركتها وارد گرديد و موجب توسعه هر چه بيشتر آنها شد و در نتيجه باعث به وجود آمدن غولهاي صنعتي قرن بيست و يكم شد سيستمهاي حسابداري از اهميت بيشتري برخوردار گرديدند و حسابداري نيز با پيشرفت وضعيت اقتصادي توسعه. تكامل پيدا نمود.
حسابداری سیستم اطلاعاتی است که به عنوان مهمترین زیر مجموعه سیستم‌های اطلاعاتی مدیریت، وظیفه جمع آوری، طبقه بندی، تلخیص و ارائه گزارش‌های مربوط به وقایع مالی و اقتصادی یک سازمان را بر عهده دارد. اگر چه بیشتر استفاده کنندگان این اطلاعات سهامداران و مدیران یک بنگاه اقتصادی هستند ولی مدیریت بنابر وظایف و مسوولیت‌هایی که در قبال گروه‌های مختلف استفاده کنندگان اطلاعات مالی دارد و همچنین بنابر الزامات قانونی یا درخواست طرف‌های تجاری یا تأمین کنندگان مالی بنگاه، اطلاعات مختلفی را در اختیار استفاده کنندگان خارج از بنگاه قرار می‌دهد. این گزارش‌ها جهت استفاده کنندگان خارجی اطلاعات مالی در چارچوب مشخص ارائه میشود و صحت این اطلاعات و گزارش‌ها توسط حسابرسان مستقل تایید می‌گردد. اتفاق‌های جهانی از جمله بحرانهای اقتصادی منجر به پررنگ تر شدن نقش اساسی گزارش‌های مالی قابل اعتماد و باکیفیت شده است. حسابرسی به عنوان اعتباردهنده به گزارشگری مالی، نقشی با اهمیت در افزایش کیفیت افشای حسابداری دارد ) دی آنجلو 1981 و هیلی و پالپو، 2001 )
در روزگار کنونی بحرانهای اقتصادی پیش آمده نشانگر اهمیت کیفیت حسابرسی در دیگر جنبه‌ها و زمینه‌های گزارشگری مالی است. دستیابی به کیفیت گزارشگری مالی منوط به صحت و درستی هر یک از حلقه‌های زنجیرۀ گزارشگری مالی است. بنابراین کیفیت حسابرسی مهمترین معیار برای تدوین کنندگان استانداردهای حسابرسی محسوب میشود.
تغییرات مداوم در محیط‌های کسب و کار، موسسات حسابرسی را بر آن داشته است تا بطور سازمان یافته و بطور مداوم به بررسی کیفیت حسابرسی‌ها بپردازند. دنبال کردن کیفیت حسابرسی، یک برنامه با خروجی قطعی نیست؛ بلکه، فرایندی است که اطمینان می‌دهد با بهبود عوامل کیفیت حسابرسی در محیطی که حسابرسی در آنجا انجام میشود، کیفیت حسابرسی نیز بهبود می‌یابد. این بدان معنی است که بهبود هر یک ازعوامل کیفیت حسابرسی نباید مانع بهبود سایر عوامل شود.
ارتقای سطح کیفی خدمات حسابرسی، افزون بر آنکه موجب اتکاپذیری و افزایش اعتبار فرایند گزارشگری مالی میشود، که نتیجه آن تصمیم گیری آگاهانه اقتصادی در راستای تخصیص بهینه منابع و کارایی بازار سرمایه است، در بازتاب صلاحیت حرفه‌ای حسابرسان در بازار خدمات حسابرسی نیز تأثیرگذار است. تمایل به کسب منافع درازمدت در زمینه اعتبار حرفه‌ای و تحصیل درامد، موجب شده است تا از دیدگاه حسابرسان، کیفیت حسابرسی به عنوان عاملی در راستای افزایش رقابت حرفه‌ای در بازار خدمات حسابرسی تلقی شود.
تعریف حسابرسی و اصول آن
تمامی مدیران مالی، کارمندان حسابرسی و صاحبان کسب و کار باید بدانند که حسابرسی چیست. حسابرسی به معنای بررسی و ارزیابی گزارشات مالی شرکت توسط یک فرد مستقل و خارج از سازمان است. کلیه اسناد و صورت‌های مالی در طی فرایند حسابرسی باید ارزیابی مجدد شوند. البته تنها زمانی به این فرآیند حسابرسی گفته میشود که با دو ویژگی زیر همراه شود:
- گزارش حسابرس همراه با اظهار نظر دقیق و بی طرفانه باشد
- هدف از حسابرسی پیدا کردن تقلب و اشتباه در سند حسابداری باشد
حسابرس با اظهار نظر خود درستی اسناد مالی را تایید یا رد میکند. در فرآیند حسابرسی مالی، هدف پیدا کردن اشتباهاتی است که می‌تواند منجر به جریمه‌های مالیاتی برای شرکت شود. علاوه بر آن با پیدا شدن تقلب یا نواقص، از ضررهای بیشتر جلوگیری میشود. در نهایت با گزارشات حسابرسی می‌توان هزینه‌های شرکت را کاهش داد و تا حد زیادی آن را بهینه کرد.
انواع روش‌های حسابرسی
از طریق استاندارد حسابرسی می‌توان کیفیت کار حسابرس را ارزیابی کرد. حسابرس باید بداند که چه استانداردهایی را برای کار خود استفاده کند. اما اینکه برای انجام حسابرسی داخلی چه روش‌هایی در اختیار دارید، بحث دیگری است. حسابرس باید بداند که انواع روش‌های حسابرسی چیست و چگونه باید از آن استفاده کند. هر کدام از انواع حسابرسی که در ادامه معرفی میشود، کاربرد خاص خود را دارد:
- حسابرسی صورت‌های مالی: حسابرسی صورت‌های مالی برای بررسی اسناد مالی و تایید تطابق یا عدم تطابق آنها با اصول حسابداری انجام میشود. اساسی‌ترین و پایه‌ترین نوع حسابرسی، همین روش است. یعنی اولین کاری که حسابرس باید انجام بدهد، بررسی درستی سندهای حسابداری است.
- حسابرسی رعایت: سیاست‌ها، قوانین و احکام دولتی همیشه در حال به روز رسانی است. وظیفه حسابرس در روش حسابرسی رعایتی، بررسی تطبیق اسناد مالی با کنترل‌های داخلی است.
- حسابرسی عملیاتی: در روش حسابرسی عملیاتی، هدف مشخص کردن سودآوری و صرفه اقتصادی شرکت است. وظیفه حسابرس در این روش، بیان راهکارهایی است که بتواند سودآوری شرکت را بهبود ببخشد.
- حسابرسی قانونی: حسابرسی قانونی عمدتاً در شرکت‌هایی انجام میشود که شرکا و اعضای هیئت مدیره به مشکل قانونی برخورد کرده‌اند. اختلاف بین سهامداران یا وجود ضررهای مالی سنگین می‌تواند مشکلات قانونی برای شرکت به وجود بیاورد. در این هنگام حسابرس قانونی مانند نهادهای حل اختلاف عمل کرده و راهکارهای قانونی پیشنهاد می‌دهد.
- حسابرسی داخلی: تمامی افرادی که در واحد حسابداری کار می‌کنند، موظف به ارائه گزارشات هفتگی، ماهانه و سالانه به مدیران بالادستی هستند. هدف از انجام حسابرسی داخلی، راستی آزمایی و بررسی صحت گزارشات کارکنان مالی است.
